Toespraak burgemeester Dominick Vansevenant 11 november 2018

Eerwaarde heer pastoor, geachte oud-strijders, familieleden, leden van de nationale oud-strijdersbond van België, geachte directies en kinderen van onze scholen, geachte leden van onze jeugdverenigingen, geachte leden van de fanfare, geachte collega’s, geachte dames en heren, beste Keerbergenaren,

We zijn vandaag 11 november 2018, 100 jaar geleden zwegen de wapens aan de Ijzer. Ongeveer 20 miljoen mensen stierven als rechtstreeks gevolg van de eerste wereldoorlog. Het dodental van de “groote oorlog” staat ondanks deze benaming echter niet eens in de top 5 van meest bloedige conflicten in de geschiedenis van de mensheid. Het meest bloedige conflict zal 20 jaar later volgen. Het blijkt nu dat het mensdom duidelijk niet genoeg lessen getrokken had uit het conflict tussen 1914 en 1918.

Ik schets voor u nog even het laatste jaar van de “groote oorlog”: 1918. Nog maar 100 zomers en winters geleden.

Op 3 maart 1918 werd de vrede van Brest-Litovsk getekend tussen de centrale mogendheden en de Sovjetrepubliek. De directe reden was een regimewissel in Rusland waarbij Lenin aan de macht kwam. Lenin gaf Leon Trotski de opdracht om de oorlog zo snel mogelijk te beëindigen en de socialistische revolutie veilig te stellen. Daarom hebben zij over de gehele lijn toegegeven, dit tot grote woede van de westerse bondgenoten. Het gaf de centrale mogendheden immers de kans om hun totale militaire macht te storten op het westerse front, een half miljoen soldaten extra.

(Tussen haakjes, ik geef nu mijn eigen interpretatie: het is niet ondenkbeeldig dat het Molotov-Ribbentroppact en de aarzelingen van de geallieerden in de 2de wereldoorlog om snel op vraag van Stalin een 2de front te openen hier een gevolg van zijn.)

In de zomer van 1918 was er nog geen zicht op vrede. De Duitse generaals von Hindenburg en Ludendorff wilden de extra troepen inzetten om een massale aanval uit te voeren. Op het eerste zicht waren deze aanvallen succesvol, de centralen naderden Parijs tot op 50km.

Oostenrijkse en Duitse troepen begonnen een succesvol offensief tegen Italië in de Alpen. De Italianen werden honderden kilometers teruggedreven in hun land. Het lage moreel van de Italianen was hier mede de oorzaak van.

Maar ook de Oostenrijkers waren oorlogsmoe en het Duitse offensief in onze contreien en Frankrijk kwam ook tot stilstand. De geallieerden openden een derde front via Griekenland tegen Bulgarije. De, tot dan nochtans, neutrale Grieken roken hun kans om na de oorlog delen van Bulgarije te claimen.

De geallieerden starten een nieuw offensief aan het Westfront, dit met hulp van troepen uit de Verenigde Staten die in de oorlog gestapt zijn in het voorjaar van 1917. (De directe aanleiding, de spreekwoordelijke druppel was een telegram, onderschept door de Britse inlichtingendiensten, tussen de Duitse ambassade en de Mexicaanse regering met de vraag aan Mexico om een oorlog te starten tegen de V.S.)

Het is een misvatting te denken dat de geallieerden sterke oorlogsinspanningen leverden tegen Oostenrijk-Hongarije. Italië was al nooit een sterke partij geweest, maar het leger lag nu compleet overhoop. Er speelde andere problematiek in Oostenrijk-Hongarije: het land was zelf oorlogsmoe en er was interne verdeeldheid.

Met de val van Oostenrijk-Hongarije wisten de Duitse generaals dat het afgelopen was. Het moreel in het Duitse leger zakte tot een dieptepunt, de huidige situatie bood geen uitzicht op een overwinning.

De Duitsers begonnen zich terug te trekken uit België en gaven de gebieden op die men vier jaar lang had bezet. De geallieerden boekten immense terreinwinsten.

De Duitse revolutie is begin november 1918 uitgeroepen waarbij uiteindelijk de monarchie werd afgeschaft en de Duitse republiek werd uitgeroepen; de keizer vluchtte naar Nederland waar hij in 1941 overleed. Onderhandelingen, gevoerd door burgers, vonden plaats, en een wapenstilstand werd overeengekomen. De wapenstilstand werd op 11 november 1918, om 5 uur 's ochtends getekend door de Franse bevelvoerder Ferdinand Foch en de Duitse delegatie, maar ging pas in om 11 uur. Tijdens deze laatste zes uur vielen langs beide kanten nog vele slachtoffers, terwijl de overgave al ondertekend was.

Dat de overgave getekend werd door burgers en niet door militaire autoriteiten is zeer belangrijk: de nazi's maakten van dit feit later gebruik door de nederlaag te wijten aan "een dolksteek in de rug van de troepen door rode elementen". Dit verhaal zou in omloop blijven als de dolkstootlegende.

Dames en heren. Het verdrag van Versailles, dat in 1919 volgde op deze wapenstilstand was één van de 5 verdragen die telkens in een andere Parijse voorstand getekend werden. Kent u ook de andere verdragen die de entente en de centrale mogendheden getekend hebben: het verdrag van Saint-Germain met Oostenrijk, van Neuilly-sur-Seine met Bulgarije, van Trianon met Hongarije en van Sèvres met Turkije?

Elk van deze verdragen waren ofwel dode letter of nog erger: ze zaaiden de kiem voor verdere grootschalige conflicten. Het waren éénzijdige verdragen waarbij de overwinnaars zware eisen stelden aan de verliezers. Het waren aldus slechte verdragen.

Doorheen de geschiedenis zijn er veel dergelijke slecht geformuleerde en onevenwichtige conclusies en de daaraan verbonden gevolgen. Het is het beste bewijs dat elke natie, elke leider, elke generaal en elke burger mee schuld heeft aan deze conflicten. Daarom is het belangrijk dat de mensheid over goed uitgebouwde instellingen kan beschikken die altijd de dialoog nastreven, die altijd op een objectieve manier kunnen kijken naar probleemgebieden op onze planeet.

Maar deze instellingen zoals de Verenigde Naties en zelfs ook de Europese Unie zijn in gevaar. Het zijn veelal machtsgeile alfamannetjes die politieke oppositie en kritische stemmen uit de maatschappij onmogelijk trachten te maken en deze belangrijke instellingen in hun retoriek op constante basis aanvallen.

We hebben als Vlamingen, Belgen, Europeanen, wereldburgers de taak om de komende generaties goed te laten beseffen dat ze niet mogen toelaten dat de geschiedenis zich herhaalt. We moeten dit doen door deze internationale organisaties te versterken, door nog meer in te zetten op dialoog, door onze jeugd te vragen onze geschiedenis goed te bestuderen en door organisaties en verenigingen zoals we hier rond dit monument kunnen terugvinden alle steun te geven die ze kunnen gebruiken.

Dames en heren, ik dank u voor uw aandacht, ik groet u eerbiedig en ik nodig u graag uit voor een drankje in ons gemeenschapscentrum. Dank u.